Hoe blijf je jouw verslaving de baas?

Je bent gestopt met drinken, maar snakt naar een ijskoud biertje. Je hebt al maanden geen drugs meer gebruikt, maar ineens blijft dat pilletje maar door je hoofd spoken. Hoe zorg je dat je de verleiding weerstaat en niet terugvalt in je oude patronen? Hoe blijf je jouw verslaving de baas? Lisa Peters, psycholoog bij VZA-GGZ, geeft advies.

Het overwinnen van een verslaving blijft een zwaar gevecht. Je zult hard moeten blijven werken om de verslaving de baas te blijven, maar soms ligt toch die verleiding weer op de loer. Herkenbaar voor Lisa die als psycholoog al jaren werkzaam is in de verslavingszorg. “Controleverlies is hierbij een belangrijk onderwerp”, begint ze. “Het gaat er vooral om dat je de controle over je leven behoudt en nee kan zeggen tegen bepaalde middelen en of gedrag.”

Slim zijn en niet sterk, is hierbij een belangrijk thema binnen de behandeling. “Dit houdt in dat mensen zoveel mogelijk risicosituaties vermijden. Risicosituaties zijn situaties waarin mensen zucht kunnen krijgen, oftewel trek naar middelen. Voorbeelden van risicosituaties waarbij het belangrijk is om ze te vermijden, zijn: cafés, clubs en festivals. Maar ook mensen met wie je regelmatig hebt gebruikt of bepaalde plekken waar je voorheen altijd gebruikte”, legt Lisa uit.

Vermijd risicosituaties

Het voorkomen van zucht kan ook door te blijven praten over je emoties. “Op die manier zorg je dat emoties en spanning zich niet opstapelen in je lijf. Dit kan er namelijk toe leiden dat je naar een middel grijpt omdat je denkt dat je dit nodig hebt om weer te kunnen ontspannen. Als mensen risicosituaties blijven opzoeken wordt de kans veel groter dat ze terugvallen, vandaar dat we dit ‘sterk zijn’ noemen.”

“Mensen verwachten in die situaties vaak dat ze sterk genoeg zijn om de verleiding te weerstaan. Dit kan best een aantal keer goed gaan, maar op een gegeven moment zie je toch dat mensen helaas weer terugvallen in oude patronen. Vandaar dat wij, als behandelaars, adviseren om slim te zijn: maak het jezelf niet onnodig moeilijk en houd het veilig door geen grote risicosituaties op te zoeken.”

Maak een plan

Toch is het niet altijd mogelijk om risicosituaties te vermijden. “In dat geval kijken we hoe mensen met de situatie kunnen omgaan. Alleen thuis zijn, is hier een goed voorbeeld van. Iedereen is op den duur wel een keer alleen thuis. Dit kan een risico vormen. In zo’n geval is het belangrijk dat mensen van te voren bedenken hoe ze het aanpakken als deze situatie zich voordoet. Bespreek dit plan ook met anderen – fellows, dierbaren, behandelaars – zodat ze kunnen meedenken en kritische vragen kunnen stellen.”

Als je alleen thuis bent is het volgens Lisa ook belangrijk dat je je niet gaat vervelen of je eenzaam voelt. “Zorg dus dat je een planning hebt. Denk aan huishoudelijke taken die je kunt uitvoeren, maar ook ontspannen een serie kijken op de bank kan prima op deze planning staan. Blijf daarnaast ook in contact met anderen. Zorg dat je altijd een aantal mensen kunt bellen, nodig dierbaren uit of ga ergens op bezoek als je een groot deel van de dag of meerdere dagen alleen thuis bent.”

Wees slim en niet sterk

“Mocht je toch zucht krijgen dan is het helpend om hierover te praten, bijvoorbeeld door fellows te bellen. Fellows zijn andere mensen met een verslaving die ook zelfhulpgroepen bezoeken. Ook kan je omgaan met zucht door afleiding te zoeken en door weg te gaan uit de situatie. Dit kan betekenen dat je naar iemand anders toegaat om te voorkomen dat je terugvalt. Ook op een gezonde manier omgaan met risicosituaties valt onder slim zijn.”

Als we dit kort samenvatten: hoe weersta je dan de verleiding van een verslaving? “Wees slim en niet sterk. Vermijd situaties die je kunt vermijden en zorg ervoor dat je een plan hebt voor de situaties die je niet kunt vermijden”, aldus psycholoog Lisa Peters.